ของที่ระลึกรัสเซีย

             อีกหนึ่งไฮไลต์สำหรับของฝาก ของที่ระลึกเมื่อมาทัวร์รัสเซียนั่นก็คือ ตุ๊กตาแม่ลูกดก  เป็นตัวแทนของแม่ผู้มีใจโอบอ้อมอารี อ้วนท้วนมีครอบครัวที่อุดมสมบูรณ์ เนื่องจากภายในตัวตุ๊กตาจะมีตัวเล็กๆ ซ่อนอยู่อีกหลายตัว เช่น 5-75 ตัว ราคาก็แตกต่างกันไป เริ่มต้นที่ 1,5,10,100,1000 เหรียญสหรัฐฯ (เป็นงานฝีมือราคาจึงแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับความสวยงาม ความประณีต วัสดุที่ตกแต่ง) สินค้าอาจจะมีแค่ 1 ชิ้นก็ได้  ตุ๊กตาแม่ลูกดก จึงถือว่าเป็นของที่ระลึกที่หากท่านมาทัวร์รัสเซียแล้วต้องไม่พลาดที่จะซื้อกลับไปแน่นอน

            มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 100 ปี เป็นสิ่งที่แสดงจินตนาการของคนรัสเซีย เป็นสัญลักษณ์ของศิลปะพื้นเมืองสะท้อนสภาพชนชาติวิทยา การแต่งตัวในชุดสมัยนิยมของพลเมืองในแคว้นต่างๆ ของประเทศ  ต้นกำเนิดของตุ๊กตาแม่ลูกดกคือ นำมาจากเมืองฮอนชู ประเทศญี่ปุ่น เมื่อบาทหลวงเดินทางไปแสวงบุญและพบเข้าก็เกิดความสนใจจึงนำกลับมาประเทศด้วย เดิมเป็นรูปแกะสลักเล็กๆ บรรจุอยู่ภายในมีการประทับตราบนรูปแกะสลักเล็กๆ ว่าทำที่ญี่ปุ่น

            ต่อมามีการแพร่หลายในกลุ่มของบาทหลวง นักบุญ ลู้แสวงบุญที่เมืองซากอร์ส เพราะว่าเมืองเป็นศูนย์รวมของศาสนาประจำชาติคือ นิกายรัสเซียนออร์โธดอกซ์ ทำให้เมืองเป็นแหล่งกำเนิดตุ๊กตาแม่ลูกดกจนเป็นที่รู้จักกันคำว่า ตุ๊กตาแม่ลูกดก มาจากคำว่า มาทรอชก้า (Matryoshka หรือ Matryona หรือ Matriyosha) ที่มีรากศัพท์มาจากภาษาละตินจากคำว่า Master ซึ่งหมายถึง Mother สะท้อนภาพแม่ในครอบครัวใหญ่ ซึ่งแม่มีสุขภาพดี ค่อนข้างอ้วน ภูมิฐาน มีการพรรณนาเรื่องราวของกิจวัตรประจำวัน หรือเหตุการณ์ต่างๆ โดยมีตุ๊กตาขนาดต่างๆ บรรยุอยู่ภายในตุ๊กตาแต่ละตัว

            ไม้ที่นำมาทำตุ๊กตาเป็นไม้เนื้ออ่อนจากต้น Populus ที่มีอยู่มากในรัสเซีย การคัดเลือกไม้ต้องตัดไม้ในช่วงฤดูใบไม้ผลิ ราวเดือนเมษายน เนื่องจากต้นไม้มีความสมบูรณ์มีน้ำหล่อเลี้ยงในเนื้อเยื่อของต้นไม้ ท่อนไม้จะถูกเก็บรักษาไว้กลางแจ้งประมาณ 2 ปี ให้เนื้อไม้ปรับสภาพก่อน จากนั้นก็นำมากลึง วาดภาพ ลงน้ำมัน ขัดเงา สีที่ใช้กันมี 3 สีคือ แดง น้ำเงิน และเหลือง

             จนกระทั่งในปีค.ศ. 1900 ตุ๊กตาแม่ลูกดกถูกนำไปแสดงในงานนิทรรศการโลกที่กรุงปารีส และได้รับรางวัลเหรียญที่ระลึกจนกลายเป็นที่รู้จักทั่วโลก มีการสั่งซื้อจากกลุ่มชาวต่างชาติเป็นกลุ่มแรกที่นั่น เมืองซากอร์สมีการผลิตตุ๊กตาแม่ลูกดกมากขึ้นตามการสั่งของลูกค้า จึงเกิดโรงงานขึ้นมากมาย จากตุ๊กตาแม่ลูกดกในยุคแรกเริ่มที่มีบรรจุ 2-12 ตัว ต่อมาในปีค.ศ. 1913 ก็บรรจุได้ถึง 48 ชิ้น ด้วยความคิดของ N. Bulichev ที่แสดงในงานนิทรรศการของเล่นที่นครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

             ลักษณะของตุ๊กตาแม่ลูกดกจะแตกต่างกันไปตามแหล่งผลิต รูปทรง ขนาด ลักษณะใบหน้าและสีของดวงตา ตามความชำนาญของแต่ละที่ผลิต ซึ่งเป็นจินตนาการของศิลปินในยุคแรกตุ๊กตาแบบแรกที่ผลิต ซึ่งเป็นจินตนาการของศิลปิน ในยุคแรกตุ๊กตาแบบแรกของรัสเซีย เป็นตุ๊กตาแม่ลูกดกรูปเด็กอุ้มไก่ดำ รูปผู้หญิงชาวชนบท รูปเกี่ยวกับศาสนา ภาพไอคอน เทศกาลวันคริสต์มาส วันอีสเตอร์ งานวันล้างบาป งานวันแต่งงาน ฯลฯ ต่อมามีพัฒนาขึ้นเป็นรูปตำรวจ คนทำขนมปัง นางเงือก ทหารรักษาพระองค์ ชาวจีน ชาวเปอร์เซีย รูปราชวงศ์ของพระเจ้านิโคลัสที่ 2 ประธานาธิบดี ฯลฯ

             ปี ค.ศ. 1931 ในเมืองเซมิโอโนโว สามารถทำตุ๊กตาแม่ลูกดก ซึ่งแตกต่างจากของเมืองซากอร์ส คือ มีความอรชร รูปร่างข้างข้างบาง ช่วงบนและช่วงล่างหนาขึ้น บรรจุได้ถึง 72 ชิ้น เป็นตุ๊กตาแม่ลูกดกที่มีประชากรมากที่สุดตุ๊กตาแม่ลูกดกเป็นสิ่งที่เชื่อมต่อกับการเปลี่ยนระบอบการปกครอง การฟื้นฟูหลังการปฏิวัติ สมัยฟื้นฟูศิลปะรัสเซียในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 20 ยุคของศิลปะสมัยใหม่ ช่างชาวรัสเซียจะพรรณนาเรื่องราวของศิลปะที่เปลี่ยนไปด้วย นอกจากเอกลักษณ์เรื่องความสวยงามแล้ว ตุ๊กตาแม่ลูกดกยังเป็นบันทึกเหตุการณ์และบ่งบอกความสามารถในการเรียนรู้งานหัตกรรม การแกะสลัก การวาด จินตนาการ และจิตวิญญาณของชาวรัสเซีย

            อำพัน (amber) เป็นยางสน เกิดจากการทับถมมานาน หลายร้อยปี ภายในมีซากสัตว์ ส่วนใหญ่จะเป็นเนื้อปลาและแมลงที่พบมากในประเทศกลุ่มบอลติก ปัจจุบันมีการปลอมกันเป็นจำนวนมาก จึงควรซื้อในร้านที่เชื่อถือได้ อำพันมี  3 สีคือ เหลือง น้ำตาล และเขียว (ซึ่งเป็นสีค่อนข้างหายาก)  ปัจจุบันอำพันมีน้อยลงเรื่อยๆ ทำให้ราคาจะสูงขึ้นเรื่อยๆ แตกต่างไปตามขนาดและความประณีต ราคาประมาณ 10,20,50,และ 100 เหรียญสหรัฐฯ

            หินมาลาไคท์ (malachite) เป็นหินสีเขียวที่พบมากในรัสเซียทเป็นสร้อยคอ กำไล นาฬิกา ตุ้มหู แหวน และส่วนประกอบอุปกรณ์เครื่องเขียน ฯลฯ 

           ผ้าพันคอรัสเซีย (Shawl) มีความสวยงามเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง เป็นงานพิมพ์ลาย ทำจากผ้าฝ้าย ผ้าไหม หรือ คอตตอนมีหลายขนาด ราคาประมาณ 10-50 เหรียญสหรัฐฯ

          ไข่ปลาคาเวียร์ (caviar) มาจากปลาสเตอเจียนที่พบมากในกลุ่มทะเลบอลติกเป็นสีดำ  ถ้าสีส้มจะเป็นของปลาแซลมอนในอดีตเป็นอาหารสำหรับคนรวยเท่านั้น นักท่องเที่ยวสามารถซื้อได้คนละ 1 ขวด ปัจจุบันยกเลิกกฎนี้แล้ว ไม่มีปัญหาในการซื้อการเก็บรักษา ห้ามถูกแสงแดด อยู่นอกตู้เย็นได้ 7 วัน เมื่อเปิดฝาแล้วต้องเก็บในตู้เย็นเท่านั้น คุณสมบัติคือบำรุงสมอง บำรุงเลือด ผิวพรรณผ่องใส (บางท่านอาจจะไม่ชอบ เพราะมีกลิ่นคาวมาก) ปัจจุบันมีของปลอมมาก ทำจากไข่ของปลา ราคาของไข่ปลาคาเวียร์ค่อนข้างแพง เนื่องจากมีการคัดคุณภาพของไข่ราคา 30-50 เหรียญสหรัฐฯ (ในสนามบินราคาประมาณ 100 เหรียญสหรัฐฯ) ของปลอมตามท้องถนนราคาประมาณ 10 เหรียญสหรัฐฯ

 

          ว็อดก้า(Vodka) เริ่มผลิตในสมัยพระเจ้าปีเตอร์มหาราชจำนวนดีกรีประมาณ 28% ต่อมานายดมิทริ เมนเดเลฟ (Dmitri Mendeleev)  ซึ่งเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงของรัสเซีย ผู้คิดตารางธาตุได้ทำการทดลองโดยเพิ่มจำนวนดีกรีเป็น 40% ซึ่งเป็นที่นิยมกันมากจนถึงปัจจุบัน

           ว็อดก้าทำมาจากข้าวสาลี น้ำตาล และน้ำผึ้ง หมักตามสูตรต่างๆ ปัจจุบันนี้มีโรงงานผลิตว็อดก้าจำนวนมาก ทั้งเพื่อบริโภคในประเทศและส่งออก มีด้วยกันหลายยี่ห้อ เช่น Vodka, Standred, Chaikovsky, Putin เป็นต้น  โดยเชื่อว่าการดื่มว็อดก้าจะทำให้ร่างกายได้รับความอบอุ่นต้านความหนาวได้ ประชาชนนิยมดื่มกันมาก รวมถึงยังมีพิพิธภัณฑ์ว็อดก้า ถ้าท่านใดสนใจสามารถเข้าชมได้ด้วย งานหัตถกรรมพื้นบ้าน ส่วนใหญ่เน้นงานไม้ เนื่องจากรัสเซียมีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ผลิตเป็นกล่องไม้พาแลกซ์ (Palekh) ของตกแต่งบ้าน เป็นต้น